ด้วยพระราชประสงค์ ที่จะทรงฉลองพระองค์ชุดไทย ที่แสดงถึงเอกลักษณ์ไทยอย่างแท้จริง สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง ทรงมีพระเสาวนีย์ให้ หม่อมหลวงมณีรัตน์ บุนนาค พระญาติสนิทและนางสนองพระโอษฐ์ ไปพบผู้ที่มีความรู้ทางประวัติศาสตร์ วัฒนธรรม และประเพณี คือ ศาสตราจารย์พระยาอนุมานราชธน และอาจารย์สมศรี สุกุมลนันทน์ บุตรสาว ซึ่งในเวลานั้นเป็นอาจารย์หัวหน้าแผนกผ้าและการแต่งกายอยู่ที่วิทยาลัยเทคนิคกรุงเทพฯ เพื่อช่วยกันค้นคว้าเรื่องการแต่งกายแบบไทยสมัยต่างๆ เพื่อใช้เป็นข้อมูลในการออกแบบฉลองพระองค์ชุดไทยให้สวยงาม และคงเอกลักษณ์แบบเดิมไว้ หลังจากมีพระราชวินิจฉัยเห็นชอบในแบบต่างๆ แล้ว จึงทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้ตัดเย็บเป็นฉลองพระองค์ต้นแบบไว้

 

ฉลองพระองค์ชุดไทยแบบต่างๆ ที่ทรงใช้ในการโดยเสด็จแต่ละครั้ง ตัดเย็บด้วยผ้าไทยทั้งหมด สะท้อนให้เห็นถึงพระอัจฉริยภาพ ในการสร้างสรรค์และสืบสานธรรมเนียมการแต่งกาย ที่แสดงถึงเอกลักษณ์ไทย แต่ละแบบงดงาม และผสมผสานธรรมเนียมการแต่งกายของสตรีไทยในราชสำนักสมัยโบราณ ให้เข้ากับยุคสมัยปัจจุบันได้อย่างเหมาะสมแก่วาระโอกาสต่างๆ ที่สำคัญยิ่งไปกว่านั้น สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง ทรงเป็นผู้นำในการเผยแพร่ศิลปวัฒนธรรมการแต่งกาย ตามแบบประเพณีไทย รวมทั้งความงดงามของผ้าไทย ให้เป็นที่ประจักษ์แก่สายตาชาวโลกด้วยพระองค์เอง บรรดาผู้เชี่ยวชาญการออกแบบเครื่องแต่งกายสตรีของโลก ต่างเฉลิมพระเกียรติให้ทรงเป็นหนึ่งในสิบ ของสุภาพสตรีที่แต่งกายงดงามที่สุดในโลก

 

การออกแบบฉลองพระองค์ชุดไทยในช่วงแรกนั้นมีหลายแบบ สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง มีพระราชวินิจฉัยและทรงแนะนำ ให้ปรับปรุงพัฒนารูปแบบให้สวยงาม เหมาะแก่โอกาสและสถานที่ เดิมทรงพระราชดำริไว้ 5 แบบ ต่อมาทรงพระราชดำริเพิ่มเติมอีก 3 แบบ รวมเป็น 8 แบบ โดยทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้ หม่อมหลวงมณีรัตน์ บุนนาค เป็นผู้ตั้งชื่อชุดไทยทั้งหมด โดยหม่อมหลวงมณีรัตน์ บุนนาค ได้นำชื่อพระที่นั่ง พระตำหนัก สถานที่สำคัญต่างๆ ในพระบรมมหาราชวัง และในพระราชวังดุสิต มาใช้ขนานนามชุดไทยพระราชนิยม ทั้ง 8 แบบ ดังนี้ ชุดไทยเรือนต้น,ชุดไทยจิตรลดา, ชุดไทยอมรินทร์, ชุดไทยบรมพิมาน, ชุดไทยจักรี, ชุดไทยดุสิต, ชุดไทยจักรพรรดิ์, ชุดไทยศิวาลัย

 

ฉลองพระองค์ชุดไทยเรือนต้น

ชุดไทยเรือนต้น ตั้งตามชื่อพระตำหนักเรือนต้น ในพระราชวังดุสิต เป็นชุดไทยแบบลำลอง ซิ่นใช้ผ้าฝ้ายหรือผ้าไหมมีลายริ้วตามขวางหรือตามยาว หรือผ้าพื้นเกลี้ยงมีเชิงตัวซิ่นยาวจรดข้อเท้า ป้ายด้านหน้าตัวเสื้อใช้สีตามริ้วหรือเชิง สีตัดกับซิ่นหรือเป็นสีเดียวกันก็ได้ เสื้อเป็นคนละท่อนกับซิ่น แขนสามส่วนกว้างพอสบาย ผ่าอก คอกลมตื้น ติดกระดุม 5 เม็ด ใช้เครื่องประดับน้อยชิ้น ใช้ในโอกาสปกติ และต้องการความสบาย เช่น งานสำคัญทางศาสนา เป็นต้น

ชุดไทยเรือนต้น

จากงานทรัพย์แผ่นดิน ศิลป์สยาม : Thai Treasures โดยกระทรวงวัฒนธรรม

 

ฉลองพระองค์ชุดไทยจิตรลดา

ชุดไทยจิตรลดา ตั้งตามชื่อพระตำหนักจิตรลดารโหฐาน เป็นชุดไทยพิธีกลางวัน ใช้ผ้าไหมเกลี้ยงมีเชิง หรือยกดอกทั้งตัวตัดแบบเสื้อคนละท่อนกับซิ่น เป็นเสื้อแขนยาว ผ่าอก คอกลม มีขอบตั้งเล็กน้อย ตัวซิ่นยาวจรดข้อเท้า ป้ายด้านหน้าใช้ในงานที่สุภาพบุรุษแต่งกายเต็มยศ และฝ่ายหญิงไม่ต้องประดับเครื่องราชอิสริยาภรณ์ แต่เนื้อผ้าควรสวยงามตามโอกาส ใช้เครื่องประดับตามควร

ชุดไทยจิตรลดา

จากงานทรัพย์แผ่นดิน ศิลป์สยาม : Thai Treasures โดยกระทรวงวัฒนธรรม

 

ฉลองพระองค์ชุดไทยอมรินทร์

ชุดไทยอมรินทร์ ตั้งตามชื่อพระที่นั่งอมรินทรวินิจฉัยมไหยสูรยพิมาน ในพระบรมมหาราชวัง เป็นชุดไทยสำหรับงานพิธีตอนค่ำ ใช้ผ้ายกไหมมีแกมทองหรือยกทองทั้งตัว ตัดแบบเสื้อคนละท่อนกับซิ่นคล้ายกับชุดไทยจิตรลดา เครื่องประดับตามสมควรใช้ในงานพระราชพิธี งานเลี้ยงรับรองที่ต้องประดับเครื่องราชอิสริยาภรณ์ หรือในโอกาสพิเศษที่กำหนดให้แต่งกายเต็มยศหรือครึ่งยศ

ชุดไทยอมรินทร์

จากงานทรัพย์แผ่นดิน ศิลป์สยาม : Thai Treasures โดยกระทรวงวัฒนธรรม

ฉลองพระองค์ชุดไทยบรมพิมาน

ชุดไทยบรมพิมาน ตั้งตามชื่อพระที่นั่งบรมพิมานในพระบรมมหาราชวังใช้ผ้ายกไหมหรือยกทองมีเชิง หรือยกทองทั้งตัวตัดแบบตัวเสื้อและซิ่นติดกันตัวเสื้อแขนยาว คอกลมมีขอบตั้ง ผ่าด้านหลังหรือด้านหน้าก็ได้ตัวซิ่นมีจีบด้านหน้า มีชายพก ยาวจรดข้อเท้า คาดด้วยเข็มขัด และเครื่องประดับตามควร ใช้ในงานพระราชพิธีแบบเต็มยศหรือครึ่งยศและงานพิธีกลางคืน เช่น งานพระราชทานเลี้ยงอาหารค่ำ เป็นต้น

ชุดไทยบรมพิมาน

จากงานทรัพย์แผ่นดิน ศิลป์สยาม : Thai Treasures โดยกระทรวงวัฒนธรรม

 

ฉลองพระองค์ชุดไทยจักรี

ชุดไทยจักรี ตั้งชื่อตามพระที่นั่งจักรีมหาปราสาท ในพระบรมมหาราชวัง ท่อนบนเปิดไหล่หนึ่่งด้านห่มสไบสำเร็จ ซึ่งมีทั้งสไบปักหรือไม่ปักก็ได้ ตัดเย็บติดกับซิ่นท่อนล่าง ตัวซิ่นใช้ผ้าไหมยกทองทั้งตัว หรือยกเฉพาะเชิงก็ได้ มีจีบด้านหน้า มีชายพก คาดด้วยเข็มขัด ใส่เครื่องประดับตามสมควร ใช้ในงานพิธีกลางคืน หรือโอกาสพิเศษที่กำหนดให้แต่งกายเต็มยศ

ชุดไทยจักรี

จากงานทรัพย์แผ่นดิน ศิลป์สยาม : Thai Treasures โดยกระทรวงวัฒนธรรม

 

ฉลองพระองค์ชุดไทยดุสิต

ชุดไทยดุสิต ตั้งชื่อตามพระที่นั่งดุสิตมหาปราสาทในพระบรมมหาราชวัง ตัดเย็บด้วยผ้ายกไหม หรือยกทอง ตัวเสื้อเป็นเสื้อไม่มีแขนคอด้านหน้าและด้านหลังคว้านกว้าง ผ่าด้านหลังตัวเสื้อปักลวดลายอย่างงดงามด้วยวัสดุต่างๆ เช่น ดิ้นเงิน ดิ้นทอง ปีกแมลงทับ, ไข่มุก, เลื่อม, ลูกปัด ฯลฯ ตัวซิ่นยาวมีจีบด้านหน้า มีชายพกคาดด้วยเข็มขัดและเครื่องประดับพองามใช้ในงานพิธี หรือพระราชพิธีเต็มยศตอนกลางคืน

ชุดไทยดุสิต

จากงานทรัพย์แผ่นดิน ศิลป์สยาม : Thai Treasures โดยกระทรวงวัฒนธรรม

ฉลองพระองค์ชุดไทยจักรพรรดิ

ชุดไทยจักรพรรดิ ตั้งตามชื่อพระที่นั่งจักรพรรดิพิมาน ในพระบรมมหาราชวัง ท่อนบนห่มผ้าสองชั้น ชั้นในเป็นสไบแพรจีบ แล้วห่มสะพักปักอย่างสตรีบรรดาศักดิ์สมัยโบราณ ตัวซิ่นตัดด้วยผ้ายกไหมหรือยกทอง มีจีบด้านหน้า มีชายพก คาดด้วยเข็มขัด และใส่เครื่องประดับเข้าชุดกัน

ชุดไทยจักรพรรดิ

จากงานทรัพย์แผ่นดิน ศิลป์สยาม : Thai Treasures โดยกระทรวงวัฒนธรรม

 

ฉลองพระองค์ชุดไทยศิวาลัย

ชุดไทยศิวาลัย ตั้งตามชื่อสวนศิวาลัย ในพระบรมมหาราชวัง มีลักษณะเดียวกันกับชุดไทยบรมพิมาน แต่ห่มสะพักทับเสื้ออีกชั้นหนึ่ง ใช้ในงานพระราชพิธีทั้งกลางวันและกลางคืน

ชุดไทยศิวาลัย

จากงานทรัพย์แผ่นดิน ศิลป์สยาม : Thai Treasures โดยกระทรวงวัฒนธรรม

 

ภาพจาก Queen Sirikit Museum of Textiles