TOP

ทำไม? วาเลนไทน์ ต้องเป็น ‘กุหลาบ’

เสน่ห์งดงามลงตัว ไม่ว่าจะกิ่ง ก้าน ใบหนาม โดยเฉพาะดอกที่มีกลิ่นหอมละมุนชวนดม ดึงดูดไม่ใช่แต่มนุษย์อย่างเราๆ ยังทำเอาเหล่าหมู่ภมร แมลง ผึ้ง ผลัดกันเชยชม ทำให้ กุหลาบ ได้รับการยกย่องว่าเป็น ราชินีแห่งดอกไม้ อีกทั้งเป็นดอกไม้คลาสสิกที่มีอย่างยาวนาน และไม่เคยสูญหายไปจากหน้าประวัติศาสตร์ จนปัจจุบันสามารถขยายสายพันธ์ุให้ดอกสารพัดสีสันและหลากหลายรูปทรงแปลกตา ยิ่งทวีคูณคุณค่าและความหมาย

 

‘กุหลาบ’ ดอกไม้อายุนับล้านปี 

จากบันทึกประวัติศาสตร์ ทำให้เห็นได้ชัดว่า “กุหลาบ” ล้วนแล้วแต่อยู่ในช่วงแห่งกาลเวลา ที่มีความเกี่ยวพันกับบุคคลผู้สูงศักดิ์ในแต่ละยุคสมัย ความเป็นมาของกุหลาบได้ปรากฏหลักบานบางอย่างมาเรื่อยๆ หากจะหาต้นกำเนิดอาจต้องย้อนกลับไปถึงกว่า 70 ล้านปีมาแล้ว เคยมีการค้นพบฟอสซิลของกุหลาบใน รัฐโคโลราโด และ รัฐโอเรกอน ประเทศสหรัฐอเมริกา และได้พิสูจน์ว่ากุหลาบป่าเป็นพืชที่มีอายุถึง 40 ล้านปี ที่มีการสืบสายพันธ์ุกันมา แต่กุหลาบป่าสมัยโลกล้านปีมีรูปร่างหน้าตาไม่เหมือนกุหลาบสมัยนี้ ที่มนุษย์ได้นำเอากุหลาบป่ามาปลูกและผสมพันธุ์ ขยายพันธุ์เป็นพันธุ์ต่างๆ มากมาย

และราว 5,000 ปีที่ผ่านมา ยังได้ปรากฏหลักฐานของกุหลาบจากชนชาติสุเมเรียน ที่ตั้งถิ่นฐานอยู่บนพื้นที่บริเวณแม่น้ำไทกรีสและยูเฟตีส หรือ “ประเทศอิรัก” ในปัจจุบัน พบว่าเครื่องประดับของชาวสุเมเรียนก็เป็นรูปดอกกุหลาบทำด้วยทอง และในราว 1,700 ปีก่อนคริสต์ศตวรรษ ที่ “เกาะครีต” ซึ่งเป็นเส้นทางผ่านการค้าขายระหว่างยุโรป กับสามเหลี่ยมปากแม่น้ำไนท์และเมืองรีแวนต์ ได้พบภาพเขียนบนผนังในวัง ที่เรียกว่า Blue bird Fresco จากการขุดซากวังที่เมืองคนอสซุสทางชายฝั่งตอนเหนือของเกาะ บนภาพเขียนนั้นมีรูปกุหลาบ 6 กลีบปิดด้วยทอง เรื่องราวของกุหลาบจึงได้ถูกเผยแพร่จากชาวเกาะครีตไปทางตอนเหนือสู่ประเทศกรีซ ในสมัยของฮีโรโดตัส ในช่วง 425 – 485 ปีก่อนคริสตกาลและอียิปต์ก็ปลูกกุหลาบเป็นไม้ดอกส่งขายให้แก่ชาวโรมัน สำหรับชาวโรมันถือว่า “ดอกกุหลาบ” เป็นสัญลักษณ์ของความรัก ซึ่งเป็นทั้งของขวัญแทนใจ และนำกลีบกุหลาบมาทำเป็นมาลัยต้อนรับแขกบ้านแขกเมือง ทำขนม ทำไวน์ ทำน้ำมันกุหลาบ ทำยา และสำหรับงานเฉลิมฉลองต่างๆ ที่เป็นมงคล

ดอกไม้ฟอร์มสวยอย่าง “กุหลาบ” ครองใจสาวๆ มาอย่างยาวนานจนถึงปัจจุบันทั่วทุกมุมโลก และถ้าย้อนกลับไปในยุคประวัติศาสตร์ของกรีก ก็ยังปรากฏว่าเป็นที่ชื่นชอบชื่นชมของชาวกรีกไม่แพ้กัน แม้แต่ พระนางโจเซฟิน ราชินีของกษัตริย์นโปเลียนที่ 1 แห่งฝรั่งเศส (ราวปี ค.ศ. 1804-1809) ผู้ทรงโปรดปรานกุหลาบอย่างที่สุด พระนางทรงใช้เงินและคนมากมายเพื่อรวบรวมพันธุ์กุหลาบต่างๆ นำมาปลูกที่พระตำหนักมาลเมซอง ในเนื้อที่ประมาณ 1,500 ไร่ โดยใช้เวลายาวนานถึง 10 ปี ที่นี่จึงมีกุหลาบกว่า 250 สายพันธุ์ ถือได้ว่าเป็นบรรพบุรุษของกุหลาบในยุคปัจจุบันเลยทีเดียว พระเจ้านโปเลียนด้วยทรงรักพระมเหสี แม้ขณะกรำศึกสงคราม ยุคศึกนโปเลียน กองทหารของพระองค์ก็ยังต้องสะสมพันธุ์กุหลาบที่พบ และส่งกลับมาให้ราชินียังวังมาลเมซองอีกด้วย

 

‘กุหลาบ’ ยังปรากฏความเกี่ยวพันกับประวัติศาสตร์ไทย

หลายคนชื่นชอบ “กุหลาบมอญ” ที่ให้สีสันสดสวย แถมกลิ่นหอมแรง หากย้อนกลับไปเปิดหน้าบันทึกเรื่องราว เราจะรู้ที่มาของกุหลาบมอญ ที่เข้ามาแพร่ความนิยมในไทย ตั้งแต่ในรัชสมัย สมเด็จพระนเรศวรมหาราช เมื่อครั้งประกาศอิสรภาพจากพม่า ได้ส่งกองทัพไปตีมอญ ทวาย และตะนาวศรี และกวาดต้อนชาวมอญ ทรัพย์สมบัติ พร้อมทั้ง “กุหลาบมอญ” ไม้ดอกเป็นที่นิยมของมอญเข้ามาในกรุงศรีอยุธยา นับแต่นั้นกุหลาบมอญ กลายเป็นสัญลักษณ์ในพระนเรศวรมหาราชตราบเท่าทุกวันนี้ และเป็นที่นิยมเรื่อยมาในบ้านเรา

ในรัชสมัย พระนารายณ์มหาราช กุหลาบก็เป็นพันธุ์ไม้ดอกที่พระนารายณ์ทรงโปรด ลาลูแบร์บันทึกว่า มีการปลูกในพระราชอุทยานนารายณ์ราชนิเวศน์ลพบุรีด้วยเช่นกัน จากนั้นกุหลาบได้มีบทบาทในยุคกรุงรัตนโกสินทร์อีกครั้ง ในสมัย พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว (รัชกาลที่ 5) ซึ่งทรงโปรดปรานกุหลาบอย่างมาก จะเห็นได้จากทรงใช้ดอกกุหลาบในพระราชลัญจกรประจำพระองค์ และในการเสด็จประพาสยุโรป 2 ครั้ง พระองค์เสด็จทอดพระเนตรทุกแห่งที่มีกุหลาบและนำพันธุ์เข้ามาประเทศไทย พร้อมทั้งทรงเขียนอธิบายเรื่องดิน วิธีผสม วิธีขยายพันธุ์ แม้แต่ประเทศเยอรมนี ยังขอพระราชทานชื่อกุหลาบพันธุ์ใหม่ ซึ่งพระองค์ได้พระราชทานชื่อว่า King of Siam กุหลาบพันธ์ุนี้ยังเป็นที่นิยมในยุโรปจนทุกวันนี้

มาถึงสมัย พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว (รัชกาลที่ 6) ทรงโปรดกุหลาบเช่นกัน ในพระราชนิพนธ์หลายเรื่อง พระองค์มักทรงเปรียบเทียบกุหลาบดุจดังแก้มหรือริมฝีปากสีแดงของหญิงสาว แต่ที่เกี่ยวข้องกับกุหลาบโดยตรงคือ พระราชนิพนธ์เรื่อง มัทนะพาธา หรือ ตำนานแห่งดอกกุหลาบ ซึ่งเป็นตำนานความรักที่เทพบุตรสุเทษณะหลงรักเทพธิดามัทนา แต่นางไม่มีใจรักตอบ จึงถูกสาปมาเกิดในโลกมนุษย์ มัทนาขอเกิดเป็นดอกไม้กลิ่นหอมเรียก “กุพชก” พระองค์ทรงให้เหตุผลที่เลือกผูกเรื่อง ให้เทพธิดามัทนาเป็นดอกกุหลาบว่า กุหลาบเป็นดอกไม้ที่คนทั้งโลกทุกชาติทุกภาษานิยมว่างาม และหอมชื่นใจกว่าดอกไม้อื่นๆ

เทพนิยายกรีกก็มีตำนานว่า กุหลาบเกิดจากการแปลงร่างของนางกินรีที่สิ้นชีพ โดยคลอริสเทพธิดาแห่งบุปผาชาติ เชื้อเชิญบรรดาเทพมาร่วมชุมนุมกัน แล้วขอให้เทพอโฟรไดท์ประทานความงาม เทพอพอลโลประทานพรแห่งอมตะมากับสุริยรังสี เทพไดโอนีเซียสประทานน้ำอมฤตและกลิ่นหอม และได้ตั้งชื่อดอกไม้นี้ว่า Rosa และได้ประทานดอกไม้นี้แก่อีโรส ซึ่งเป็นเทพเจ้าแห่งความรัก และยังมีตำนานที่เกี่ยวกับกุหลาบอีกมากมายจากทั่วโลก

 

คุณค่า สีสัน ของ ‘กุหลาบ’ กับความรัก

ดอกไม้คลาสสิกกุหลาบ ถือเป็นสัญลักษณ์แห่งมิติที่ผู้คนนำมาใช้สื่อความหมายต่างๆ มากมาย ไม่ว่าจะเป็นด้านของความรัก ความสวยงาม หรือแม้กระทั่งเป็นสัญลักษณ์แทนสงครามและการเมือง (Wars of the Roses) ชิงราชบัลลังก์อังกฤษกันในช่วงปี ค.ศ. 1455 ถึง 1485 และศตวรรษที่ 17 กลุ่มขุนนางและเชื้อพระวงศ์แถบโลกตะวันตก ยังใช้กุหลาบและน้ำมันสกัดจากกุหลาบ เป็นเสมือนข้อต่อรองทางกฎหมาย ที่มีค่าสามารถแลกเปลี่ยนและชำระค่าจ้างได้อย่างชอบธรรมอีกด้วย จะเห็นได้ว่า “กุหลาบ” มีคุณค่าและมีความสำคัญขนาดไหน ดอกไม้เศรษฐกิจที่ทำรายได้มหาศาล และเป็นที่ต้องการตลอดทั้งปี
จึงไม่แปลกที่ดอกไม้ชนิดนี้ จะเลอค่า และใช้เป็นตัวแทนของความรักมาอย่างยาวนานนับศตวรรษ แม้แต่ในภาวะเศรษฐกิจที่ได้รับผลกระทบจากสถานการณ์แพร่ระบาดโควิด-19 ในปีนี้ กำลังซื้อกุหลาบจะไม่ฟู่ฟ่ามากมายเช่นเคย ด้วยงบในกระเป๋าที่ลดลง แต่ “ดอกกุหลาบ” ก็ยังคงเป็นดอกไม้แทนใจวันวาเลนไทน์เช่นเดิม มาดูกันว่ากุหลาบหลากสีสัน แต่ละสีบ่งบอกความรู้สึกและสื่อความหมายอย่างไร

🌹 กุหลาบสีแดง

ในคู่รักถ้าได้รับดอกกุหลาบสีแดงจากคนรัก นั่นหมายถึง มันเป็นความรักที่ลึกซึ้งจริงจัง แต่ถ้ายังโสดแต่ได้ดอกกุหลาบสีนี้จากใครสักคน รู้ไว้เลยว่าเขากำลังแอบปลื้มคุณอยู่ และบอกเป็นนัยๆว่า “ฉันตกหลุมรักคุณเข้าแล้ว”

 

🌹 กุหลาบสีขาว

สื่อถึงความรักที่จริงใจ บริสุทธิ์ รักนี้ไม่มีเจตนาร้ายแอบแฝง ไม่หวังผลตอบแทนใดๆ เหมือนเป็นสัญลักษณ์ของ “รักแท้” เราจึงมักจะเห็นกุหลาบสีขาวเป็นส่วนประกอบสำคัญในงานแต่งงานอยู่เสมอ แฝงความหมายที่ลึกซึ้งและยังสามารถมอบให้กับคนที่เคารพรักอย่าง พ่อแม่ ญาติผู้ใหญ่ ครูบาอาจารย์ เจ้านาย ก็ได้ด้วยนะ

 

🌹 กุหลาบสีชมพู

สื่อความรักสุดโรแมนติก หวานซึ้ง อ่อนหวาน ความรักที่กำลังเบ่งบาน และอีกนัยยะยังเป็นการให้กำลังใจซึ่งกันและกัน

 

🌹 กุหลาบสีเหลือง

สีที่อบอุ่น ความสุข และเต็มไปด้วยความสดใสมีชีวิตชีวา สื่อถึงมิตรภาพที่ดี ที่มักถูกเลือกให้มักมอบให้กับเพื่อนสนิท หรือการแสดงความยินดี ในเรื่องความรักดอกกุหลาบสีนี้อาจจะตีความได้ว่าเค้าต้องการเป็นแค่เพื่อนจริงๆ ความรักในรูปแบบที่จริงใจ มีแต่ความปรารถนาดี  ไม่มีเรื่องการครอบครองเข้ามาเอี่ยว

 

🌹 กุหลาบสีส้ม

สีที่มีความพิเศษสุดๆ ความหมายผสมผสานระหว่างกุหลาบสีแดง ที่หมายถึงความรักที่ลึกซึ้ง บวกกับ กุหลาบสีเหลืองที่เป็นสัญลักษณ์ของมิตรภาพ รวมแล้วจึงเป็นความหมายที่งดงามมากๆ บ่งบอกถึงความรักที่จริงจัง และเปี่ยมไปด้วยความรู้สึกดี เป็นคนที่อยู่ใกล้แล้วอบอุ่น สบายใจ น่าหลงใหล ดอกกุหลาบสีส้มยังนิยมมอบให้กับบุคคลในครอบครัว หรือคนที่มีบุญคุณต่อกันอีกด้วย

 

🌹 กุหลาบสีม่วง หรือ สีลาเวนเดอร์

เป็นสัญลักษณ์ของความสง่างดงาม มีเสน่ห์ เห็นแล้วต้องตกหลุมรักในทันที แบบเป็นรักแรกพบที่แท้จริง นอกจากนี้ยังใช้แสดงถึง ความมีอำนาจ ความสำเร็จในหน้าที่การงานได้อีกด้วย

 

🌹 กุหลาบสีน้ำเงิน

เป็นกุหลาบสีสุดพิเศษ หาได้ยากในความเป็นจริงโดยธรรมชาติ เพิ่งเกิดจากการพัฒนาทางวิศวพันธุกรรมโดยมนุษย์ไม่นานนี้ สื่อความรักถึงความสมหวัง การรอคอยด้วยความอดทน ความมั่นคงในความรักจากที่เป็นไปได้ยาก

 

🌹 กุหลาบสีดำ

เป็นอีกสีที่หาได้ยากในเมืองไทย หลายคนเห็นแล้วอาจจะรู้สึกว่ามันดูไม่เป็นมงคล ดูเศร้าโศก ไม่ควรนำมามอบให้ใคร เพราะอาจจะเกิดการเข้าใจผิดได้ แต่ความหมายนั้นซาบซึ้ง สื่อถึงความรักอันเป็นนิรันดร์ ความรักที่มั่นคงตลอดกาล

 

——————————————————
อ้างอิงบางส่วน: จาก www.silpa-mag.com

เหมือนจันทร์ ศรีสอาด